رمان «خوابگردها» نوشته‌ی هرمان بروخ، اثری عمیق و پیچیده است که به فروپاشی ارزش‌ها در جامعه غربی در اوایل قرن بیستم می‌پردازد. کتاب شامل سه روایت به هم پیوسته است. بروخ با استفاده از این سه روایت، به بررسی تغییرات فلسفی، روانشناختی و جامعه‌شناختی که از اواخر قرن ۱۹ تا اوایل قرن ۲۰ در اروپا رخ داده، می‌پردازد.
درباره رمان «خوابگردها»
ساختار سه‌گانه‌ی بروخ، نوآورانه و بلندپروازانه است، به طوری که هر کتاب سبک و تمرکز متمایزی دارد و نگرانی‌های تماتیک و از نظر زمانی در حال تکاملی را منعکس می‌کند. کتاب اول، در سال ۱۸۸۸تا ۱۹۳۰ تنظیم شده و بر یواخیم فون پاسنو، یک افسر ارتش، تمرکز دارد. کتاب دوم، در سال ۱۹۰۳تا ۱۹۳۱ رخ می‌دهد و آگوست اش را دنبال می‌کند؛ یک کارمند که به طور فزاینده‌ای از جامعه ناامید می‌شود. کتاب آخر هم که در سال ۱۹۱۸تا ۱۹۳۲ تنظیم شده و روایتی از ویلهلم هوگنو، یک کهنه‌سرباز جنگ و تاجر است.
کتاب اول
کتاب اول ما را با یواخیم فون پاسنو، یک اشراف‌زاده که تجسم ارزش‌های سنتی همچون شرافت، وظیفه و وفاداری است، آشنا می‌کند. یواخیم بین ایده‌آلیسم رمانتیک خود و واقعیت‌های در حال تغییر زمانه‌اش گرفتار است.
بروخ از درگیری‌های درونی یواخیم برای برجسته کردن تنش‌های گسترده‌تر بین سنت و مدرنیته استفاده می‌کند. پایبندی شخصیت به شرافت سختگیرانه به مرور غیرقابل تحمل می‌شود. این کتاب به سبک روایتی متعارف‌تری نوشته شده است، که از ثبات و نظم جامعه نشات گرفته. با این حال، حتی در این چارچوب سنتی بروخ، عناصر خوداندیشی روانی و شک اگزیستانسیال به چشم می‌خورد که کتاب‌های بعدی روی آن استوار است.
کتاب دوم
در کتاب دوم، روایت به آگوست اش منتقل می‌شود. زندگی او با احساس ناامیدی و شورش علیه هنجارهای اجتماعی تعریف می‌شود. سفر اش یک تحول رادیکال است چرا که طالب رهایی از محدودیت‌های وجودی‌اش است. برخلاف یواخیم که به گذشته چسبیده، اش تغییر و عدم قطعیت را می‌پذیرد، هرچند به قیمتی گزاف یعنی آشفتگی درونی.
توصیف بروخ از تمایلات آنارشیستیِ اش بازتاب دهنده جنبش‌های فکری و سیاسی اوایل قرن بیستم است. درگیری‌های شخصیت با هویت، اقتدار و معنا با بحران‌های گسترده‌تر وجودی دوره هماهنگ است.
کتاب سوم
کتاب آخر، ویلهلم هوگنو، یک تاجر عمل‌گرا و بی‌وجدان را در دوران پرآشوب پس از جنگ جهانی اول معرفی می‌کند. هوگنو نمایانگر نوع جدیدی از فردگرایی است. فردگرایی که که از ارزش‌های سنتی منفک شده و توسط منافع شخصی و دستاوردهای مادی هدایت می‌شود. اعمال و نگرش‌های او به طور چشمگیری با یواخیم و اش در تضاد است.
کتاب سوم تجربی‌ترین کتاب این سه‌گانه است و از دیدگاه‌های متعددی بهره می‌برد. این پیچیدگی روایتی، ماهیت بی‌نظم دنیای پس از جنگ را منعکس می‌کند. بروخ با توصیف وجود عقلانی عاری از احساس و فرصت‌طلبی هوگنو از اثرات غیرانسانی سرمایه‌داری مدرن و از دست دادن پایه‌های معنوی و اخلاقی انتقاد می‌کند.
یررسی رمان «خوابگردها»
«خوابگردها» صرفاً یک نقد تاریخی یا اجتماعی-سیاسی نیست؛ بلکه یک روایت عمیق در مورد وضعیت انسان است. سه‌گانه بروخ وضعیت‌هایی را ترسیم می‌کند که افراد و جوامع با از دست دادن معنا و ارزش‌ها با آن‌ها مقابله می‌کنند. شخصیت‌های او «خوابگردها»یی هستند که با احساس جداشدگی و سردرگمی زندگی می‌کنند و به دنبال چارچوب‌های معنایی تازه‌ای در دوران جدید هستند.
کار بروخ به شدت تحت تأثیر اندیشه‌های اگزیستانسیالیستی و روانکاوی زمان خود قرار دارد. درگیری‌های درونی و معضلات وجودی شخصیت‌ها بازتابی از سوالات فلسفی در مورد هویت، آزادی و ماهیت واقعیت است.
یکی از جنبه‌های چشمگیر «خوابگردها» استفاده بروخ از تکنیک‌های روایی متنوع برای انتقال تم‌ها و دیدگاه‌ها است. به این صورت که رئالیسم سنتی رمانتیک جای خود را به سبک ذهنی‌تر آنارشیستی می‌دهد و در نهایت به روایت تجربی و چندلایه رئالیستی می‌رسد.
توصیف بروخ از فروپاشی ارزش‌ها و جستجوی معنای جدید با نگرانی‌های اگزیستانسیالیستی اوایل قرن بیستم هم‌خوانی دارد. کاوش سه‌گانه در مضامین روانی و وجودی، آن را در کنار شاهکارهای مدرنیستی دیگر مانند «اولیس» جیمز جویس و «در جستجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست قرار می‌دهد.
سبک تجربی سه‌گانه برای خوانندگان، اندکی چالش‌برانگیز است، اما بینش‌های عمیق و داستان‌سرایی غنی و لایه‌لایه تحمل این چالش را آسان می‌کند. اگر بخواهیم روراست باشیم، «خوابگردها» اثری راحت‌خوان نیست اما در مورد وضعیت انسان و طبیعت متغیر جامعه، بینشی می‌دهد که به درک دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم عمق می‌بخشد.
منبع: دیجی کالا مگ